Słowianie On-line

Specjalnie dla rodziców, którzy chcą wiedzieć, o czym mówi ich dziecko, kiedy wraca ze zbiórki, rajdu, kolonii zuchowej lub obozu harcerskiego 🙂

Alarm mundurowy – sygnał lub rozkaz wzywający np. obóz lub drużynę do jak najszybszego stawienia się w wyznaczonym miejscu w pełnym umundurowaniu. Alarm pozwala zebrać się szybko w wyjątkowej sytuacji, a także uczy karności oraz utrzymywania porządku (100zwłaszcza na obozie).

Biszkopt – żartobliwe określenie harcerza, który jest pierwszy raz na obozie, który nie ma stopnia.

Okręg – jednostka organizacyjna ZHR, która obejmuje chorągiew męską i żeńską na terenie jednego lub kilku województw.

Czuj! – tradycyjne pozdrowienie zuchów.

Czuwaj! – tradycyjne pozdrowienie harcerskie.

Druh/druhna – zwyczajowe określenie harcerza czy instruktora, stosowane zwłaszcza przy zwracaniu się do siebie (100np. druhu Piotrze) lub mówieniu o innym harcerzu lub instruktorze (100np. druhna Ewa powiedziała…).

Drużyna – podstawowa jednostka organizacyjna, składa się z kilku zastępów; liczy średnio 15–25 harcerzy. Na czele drużyny stoi drużynowy.
Drużynę, w skład której wchodzą zuchy, nazywamy gromadą zuchową.

Drużynowy – instruktor harcerski kierujący drużyną lub gromadą zuchową, który ma wiedzę i umiejętności potrzebne do wychowania i opieki nad dziećmi i młodzieżą.

Dziesiątka (100inne określenie: „dycha”) – potoczne określenie namiotu o podstawie 4×5 m i wysokości 2 m, zasadniczo przeznaczonego dla 10 osób, powszechnie używanego na obozach harcerskich, choć zwykle śpi w nim na obozie 5–7 osób. „Wysoka dziesiątka” – namiot wyższy od „dziesiątki” o 25 cm.

Finka – krótki nóż z zakrzywionym ostrzem, noszony przy pasie harcerskim, nóż fiński.

Rada Naczelna ZHR – zarząd ZHR; liczy 22 osóby, działa pod kierunkiem Przewodniczącego ZHR. Siedziba władz naczelnych ZHR w Warszawie przy ul. Litewska 15. 

Gromada zuchowa – podstawowa jednostka organizacyjna w ZHR skupiająca ok. 15–25 zuchów; składa się z kilku szóstek.

Gwiazdka zuchowa – określenie stopnia „wtajemniczenia” zucha. W ZHR są trzy gwiazdki; charakteryzują poziom, jaki musi osiągnąć zuch, aby zdobyć kolejną gwiazdkę. Zuch zdobywa gwiazdki po kolei, realizując zadania ustalone wcześniej z drużynowym. Początek zdobycia gwiazdki zuch składa swoją Obietnicę Zucha, a na mundurze zakłada pod znaczkiem zucha, na pasku w barwach gromady,  gwiazdkę.

Harcerze – członkowie w wieku 10–16 lat.

Wędrownicy – członkowie w wieku 16–18 lat.

Harcerze starsi – członkowie w wieku od 18 lat.

Harcmistrz – najwyższy (100trzeci) stopień instruktorski, oznaczany na mundurze czerwoną podkładką pod krzyżem harcerskim.

Hufiec – jednostka organizacyjna ZHR obejmująca gromady zuchowe, drużyny i szczepy działające najczęściej na terenie jednej miejscowości, dzielnicy miasta lub gminy. Na czele hufca stoi Hufcowy.

Instruktor ZHR – członek ZHR w wieku min. 18 lat, który ma wiedzę i umiejętności potrzebne do wychowania i opieki nad dziećmi i młodzieżą. Instruktorem zostaje się po zrealizowaniu próby instruktorskiej i złożeniu Zobowiązania Instruktorskiego. Instruktorzy zdobywają stopnie instruktorskie (100zobacz): przewodnik (100oznaczany na mundurze granatową podkładką pod krzyżem harcerskim), podharcmistrz (100podkładka zielona) i harcmistrz (100podkładka czerwona).

Iskra (100iskierka, iskra przyjaźni) – zwyczaj harcerski stosowany w harcerskim kręgu: prowadzący (100np. drużynowy) puszcza „iskrę”, która polega na uściśnięciu dłoni stojącej w kręgu obok osoby; po otrzymaniu „iskry” każda osoba musi uścisnąć dłoń kolejnej osoby, w ten sposób „iskra” zatacza całe koło, wracając do prowadzącego; przekazywanie odbywa się w ciszy, czasami w momencie uściśnięcia dłoni wypowiada się harcerskie pozdrowienie „Czuwaj!”.

Kanadyjka – składane łóżko polowe z płótna rozciągniętego na drewnianym stelażu. Kanadyjka jest powszechnie wykorzystywana na koloniach zuchowych.

Komendant – szef jednostki organizacyjnej ZHR: szczepu (100Szczepowy – komendant szczepu), hufca (100Hufcowy – komendant hufca), chorągwi (100komendant chorągwi) lub osoba kierująca obozem harcerskim (100komendant obozu) bądź kolonią zuchową (100komendant kolonii).

Kominek – forma podobna do ogniska, ale odbywająca się w pomieszczeniu zamkniętym, przy świecach.

Komisja Instruktorska (100KI) – zespół doświadczonych instruktorów, którzy zajmują się zatwierdzaniem programów prób na stopnie instruktorskie, monitorowaniem przebiegu prób oraz ich oceną po zrealizowaniu wszystkich przewidzianych w próbie zadań. Pozytywne odbycie próby na stopień instruktorski (100trwającej zwykle 1–2 lata) jest warunkiem zdobycia stopnia instruktorskiego. Stopnie instruktorskie przyznaje komendant hufca lub chorągwi na wniosek odpowiedniej komisji.

Krąg (100krąg przyjaźni) – obrzęd kończący harcerskie spotkanie, któremu towarzyszy obrzędowa pieśń.

Krąg rady – obrzędowa część zbiórki zuchów, podczas której wszyscy – zuchy i kadra gromady zuchowej – decydują o najważniejszych sprawach gromady, jak np. przyznanie sprawności, wydatkowanie funduszy gromady, nagradzanie zuchów.

Kwaterka – grupa wykonująca podstawowe prace logistyczne na kilka dni przed rozpoczęciem obozu harcerskiego.

Kwatermistrz – doświadczony harcerz bądź instruktor zajmujący się sprawami gospodarczymi, sprzętowymi w danej jednostce harcerskiej lub na obozie.

Lilijka – tradycyjny symbol harcerski w kształcie lilii, noszony m.in. na nakryciu głowy.

Pełnia – ruch w ZHR pracujący z dziećmi niepełnosprawnymi, sposób pracy z dziećmi niepełnosprawnymi w ZHR

Niezbędnik – zestaw turystyczny składający się z łyżki i widelca spiętych razem.

NS – 1. potoczne określenie namiotu o wysokości ponad 2 m, półkolistego, z okrągłymi oknami; używanego na obozach harcerskich do celów mieszkalnych oraz magazynowych.

Obietnica Zucha – najważniejszy dla zucha, uroczysty obrzęd, podczas którego zuch wypowiada słowa Obietnicy Zucha i otrzymuje znaczek zucha.

Oboźny – osoba pilnująca porządku i dyscypliny na obozie.

Obóz harcerski – kilkutygodniowy wyjazd wakacyjny harcerzy, tradycyjnie do lasu pod namioty.

Obrzędowość – przyjęta na określony czas (100np. na okres obozu harcerskiego) konwencja zabawy pomagająca w realizacji założonych celów wychowawczych.

Pierścień – element umundurowania spinający chustę.

Piguła – potoczne określenie pielęgniarki, zwłaszcza na obozie harcerskim.

Pionierka – pierwsze dni obozu harcerskiego przeznaczone na wykonanie wyposażenia obozowego; także określenie czynności wykonywania tego wyposażenia.

Podharcmistrz – drugi stopień instruktorski, oznaczany na mundurze zieloną podkładką pod krzyżem harcerskim.

Podkładka – kwadratowy kawałek filcu w kolorze granatowym, zielonym lub czerwonym, umieszczany pod krzyżem harcerskim dla oznaczenia stopnia instruktorskiego.

Podobóz – autonomiczna terytorialnie i programowo jednostka wchodząca w skład obozu harcerskiego.

Prawo Harcerskie – zbiór najważniejszych zasad obowiązujących wszystkich członków ZHR z wyjątkiem zuchów (100ich obowiązuje Prawo Zucha). Prawo Harcerskie liczy dziesięć punktów.

Prawo Zucha – zbiór najważniejszych zasad obowiązujących wszystkie zuchy. Prawo Zucha liczy sześć punktów.

Przewodnik – pierwszy stopień instruktorski, oznaczany na mundurze granatową podkładką pod krzyżem harcerskim. Przewodnik jest przygotowany do prowadzenia gromady lub drużyny.

Przyboczny – wędrownik,harcerz lub instruktor ZHR pomagający drużynowemu w prowadzeniu drużyny.

Przyrzeczenie Harcerskie – najważniejszy dla harcerza, uroczysty obrzęd harcerski, podczas którego harcerz wypowiada słowa Przyrzeczenia Harcerskiego i otrzymuje Krzyż Harcerski.

Rada drużyny – grono składające się zwykle z kadry drużyny oraz zastępowych, które podejmuje kolegialnie najważniejsze decyzje w drużynie (100np. przyznanie sprawności lub stopni harcerskich).

Rajd – jedno- lub kilkudniowa wycieczka harcerska polegająca na wędrówce połączonej ze zwiedzaniem i wykonywaniem różnych zadań.

Rogatywka – harcerskie nakrycie głowy z daszkiem i kwadratowym denkiem, do którego przypina się lilijkę.

Składka członkowska – kwota pieniężna wpłacana do wspólnej kasy ZHR, służąca pokryciu podstawowych potrzeb organizacji, Składka ma w harcerstwie znaczenie nie tylko ekonomiczne, ale także wychowawcze (100uczenie systematyczności, oszczędności). Składki w ZHR płacą wszyscy z wyjątkiem członków Pełni. Obowiązek płacenia składek wynika wprost z ustawy o stowarzyszeniach.

Składnica harcerska – sklep z umundurowaniem i wyposażeniem harcerskim.

Sprawność harcerska – zdobyta i udowodniona działaniem umiejętność, którą harcerz potrafi posłużyć się w razie potrzeby; przyznanie sprawności jest uznaniem umiejętności harcerza w danej dziedzinie. Zdobyte sprawności harcerskie oznacza się kolorowymi okrągłymi emblematami na prawym rękawie munduru.

Sprawność zuchowa – zdobyta przez zucha i udowodniona działaniem umiejętność, wiedza. Sprawności zuchy zdobywają indywidualnie i całą gromadą. Zdobywając sprawności zespołowe na zbiórkach gromady, zuchy bawią się (100np. w listonoszy, leśników, podróżników, Indian) i przez zabawę w kogoś lub w coś zdobywają nowe umiejętności i wiedzę. Sprawności indywidualne zuchy zdobywają samodzielnie, realizując kilka zadań dotyczących zwykle swoich zainteresowań (100np. mistrz gier i zabaw). Zdobyte sprawności zuchowe oznacza się kolorowymi trójkątnymi emblematami na prawym rękawie munduru zucha.

Statut ZHR – najwyższy rangą dokument wewnętrzny, określający najważniejsze zasady funkcjonowania.

Stopień harcerski – określenie poziomu wiedzy, umiejętności i wyrobienia harcerskiego harcerzy. Stopnie zdobywa się realizując zadania określone w programie próby na stopień. Stopnie oznacza się na naramiennikach munduru oraz na krzyżu harcerskim. W istnieje 5 stopni harcerskich:
ochotniczka/młodzik
tropicielka/wywiadowca
samarytanka/ćwik złota lilijka na krzyżu harcerskim 
harcerka orla/harcerz orli –  lilijka i okrąg na krzyżu harcerskim 
harcerka Rzeczypospolitej/harcerz Rzeczypospolitej – oznaczenie: lilijka, okrąg i wieniec na krzyżu harcerskim.

Stopień instruktorski – określenie poziomu wiedzy, dojrzałości społecznej i umiejętności wychowawczych instruktora harcerskiego; istnieją trzy stopnie instruktorskie:
przewodnik – oznaczenie: granatowa podkładka pod krzyżem harcerskim
podharcmistrz – oznaczenie: zielona podkładka pod krzyżem harcerskim
harcmistrz – oznaczenie: czerwona podkładka pod krzyżem harcerskim

Strażnik ognia – funkcja honorowa pełniona przez harcerza podczas ogniska harcerskiego; zadaniem strażnika ognia jest utrzymywanie ognia – tak aby ognisko nie zgasło.

Szczep – kilka współpracujących ze sobą gromad lub drużyn; szczepem kieruje komendant szczepu (100szczepowy).

Sznur funkcyjny – element umundurowania, oznaczający pełnioną funkcję (100kolorem oraz sposobem noszenia), np.:
sznur brązowy – zastępowy
sznur zielony – przyboczny
sznur granatowy – drużynowy
sznur granatowy podwójny z ramienia – komendant szczepu.

Szóstka – grupa kilku zuchów, wykonująca razem zadania podczas zbiórki zuchowej, na czele z szóstkowym.

Szóstkowy – zuch stojący na czele grupy kilku zuchów (100szóstki zuchowej).

Śledź – drewniany lub metalowy klin wbijany w ziemię, o który zaczepia się napiętą linkę rozbitego namiotu.

Warta – służba pełniona zwykle na obozie przez harcerzy, której celem jest pilnowanie terenu obozu; wbrew pozorom warta ma znaczenie głównie wychowawcze.
Warta honorowa – straż honorowa pełniona zazwyczaj podczas oficjalnych uroczystości, np. przy pomniku.

Zapałka – rurka, zwykle aluminiowa, tworząca boczne rusztowanie namiotu dziesięcioosobowego (100patrz: dziesiątka). 

Zastęp – kilkuosobowa grupa harcerzy, wykonująca razem zadania podczas zbiórki, rajdu i na obozie, której przewodzi zastępowy.

Zastępowy – harcerz stojący na czele kilkuosobowej grupy harcerzy (100zastępu).

Zbiórka – cykliczne, tematyczne spotkanie określonej grupy członków, np. zbiórka drużyny harcerskiej, zbiórka gromady zuchowej. Zbiórka gromady odbywa się zwykle raz w tygodniu i trwa ok. 1,5 godziny, zbiórka drużyny – modelowo raz na kilka tygodni, zbiórka zastępu – modelowo raz w tygodniu.

Zuchy – członkowie w wieku 6–10 lat.

CZĘSTO SPOTYKANE SKRÓTY

hm. – patrz: harcmistrz
HO – harcerz orli/harcerka orla – piąty stopień harcerski
phm. – patrz: podharcmistrz
pwd. – patrz: przewodnik
ZHP – Związek Harcerstwa Polskiego, druga co do wielkości organizacja harcerska w Polsce, liczy ok. 100 tys. członków

Visits: 436