W sobotę, 1 września, w Świnoujściu odbyły się uroczystości upamiętniające rocznicę wybuchu II wojny światowej. W miejscach pamięci narodowej nasi harcerze wystawili posterunki honorowe, a delegacje jednostek szczepu złożyły kwiaty, oddając hołd bohaterom.

W Świnoujściu główne uroczystości, w asyście kompanii honorowej odbyły się na Placu Słowiańskim. Uroczystość rozpoczęła się o godzinie 11.00 odegraniem hymnu państwowego. W hołdzie pamięci żołnierzy, którzy walczyli i zginęli na frontach II wojny światowej odczytany został “Apel Pamięci” oraz została oddana salwa honorowa. Kwiaty i wieńce przy pomniku “Bohaterom Walki o Niepodległość Rzeczpospolitej” złożyli przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, służb mundurowych, kombatantów, harcerzy ZHR oraz młodzież szkolna i mieszkańcy miasta. Po uroczystościach na Placu Słowiańskim, druga część obchodów odbyła się na świnoujskim cmentarzu komunalnym przy “Kwaterze Wiecznego Spoczynku Żołnierzy Poległych w Czasie II Wojny Światowej”, podczas której złożono wieńce oraz odegrano sygnał “Cisza”.

1 września 1939 roku hitlerowska Rzesza rozpoczęła realizację militarnego planu “Fall Weiss”, zakładającego napaść na Polskę z trzech stron: od zachodu, północy i południa. Pierwsze strzały w kierunku naszych granicznych strażnic oddano o godzinie 4:40. Pięć minut później pancernik Schleswig – Holstein, który kilka dni wcześniej wszedł do portu Wolnego Miasta Gdańska, ostrzelał polską składnicę wojskową na Westerplatte. Rozpoczęła się II wojna światowa. Pod koniec sierpnia 1939 roku na rozkaz władz wojskowych zaczęły działać “pogotowia wojenne” harcerek i harcerzy ZHP.

Pogotowie wojenne harcerek

Forma służby Organizacji Harcerek na wypadek wojny i klęsk żywiołowych wypracowana została w Szkole Instruktorek na Buczu w 1938 r. Pogotowie Wojenne Harcerek zostało powołane rozkazem Naczelniczki Harcerek z 24 września 1938 r. w związku z akcją na Zaolziu.

Komendantką Pogotowia Harcerek mianowana została dr Józefina Łapińska, ówczesna Komendantka Szkoły Instruktorek na Buczu. Do prac w Pogotowia Harcerek przygotowywano harcerki powyżej 15 lat (wędrowniczki). Programy pracy drużyn i prób harcerskich przewidywały umiejętności z zakresu służby sanitarnej, łączności, terenoznawstwa, służby gospodarczej, przeciwlotniczej oraz opiekuńczej, zwłaszcza nad dzieckiem.

W okresie bezpośrednio poprzedzającym II wojnę światową przeprowadzono rejestrację harcerek powyżej 15 roku życia. 30 kwietnia 1939 odbyła się w Szkole Instruktorek na Buczu odprawa komendantek Pogotowia Harcerek wszystkich chorągwi. W lipcu i sierpniu 1939 zorganizowano 75 obozów służby usytuowanych na pograniczu niemieckim, będących praktyczną formą szkolenia dla poszczególnych rodzajów służb. Pogotowie zostało powołane we współdziałaniu z organizacją Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Wrzesień 1939 zastał harcerki w stanie gotowości.

Pogotowie wojenne harcerzy

Pogotowie Harcerzy było znacznie gorzej przygotowane. Zorganizowano je w ostatniej chwili. Na czele stali: Aleksander Kamiński, Juliusz i Stanisław Dąbrowscy, Witold Sawicki, Florian Marciniak.

Wzorowo zorganizowano Pogotowie Harcerzy w Poznaniu. Pogotowie to solidnie wypełniało swoje obowiązki, zwłaszcza w chwili gdy władze państwowe i wojsko opuściły miasto. Wycofujące się pod naporem wkraczających wojsk niemieckich grupki instruktorów i starszych harcerzy z Wielkopolskiej Chorągwi przybyły do Warszawy uzupełniając kadry harcerstwa stolicy, przerzedzone po ewakuacji mężczyzn w dniu 6 września. Wraz z pozostałymi w Warszawie i ściągającymi z innych stron harcerzami tworzą Pogotowie Harcerzy, którego Komendantem zostaje Florian Marciniak, młody (24 lata) instruktor wielkopolski.